Dziurawiec – kilka słów o nim
Dziurawiec jest rośliną naturalnie występująca w Europie. Ma charakterystyczne żółte kwiatki w formie gwiazdek. Inaczej jest nazywana zielem świętego Jana, ponieważ zwyczajowo zaczyna kwitnąć w okolicach 24. czerwca. Inne nazwy używane w Polsce to: dzwoniec, dzwonki Panny Maryi, krewka matki Boskiej, krzyżowe ziele, obieżyświat, przestrzelon, świętojańskie ziele.
Nie będę się w tym wpisie skupiać na zawartych w dziurawcu związkach chemicznych- są one wymienione w wielu opracowaniach. Zamierzam skupić się na wywoływanych przez nie efektach. Najważniejsze z perspektywy moich wcześniejszych wpisów – związki zawarte w dziurawcu mają działanie zwiększające wrażliwość skóry na światło. Dlatego podczas stosowania preparatów z tym surowcem, niezależnie, czy miejscowo, czy doustnie, używajcie filtrów i okularów przeciwsłonecznych! Efekt fotouczulający będzie silniejszy, jeśli będziemy przyjmować inne leki zwiększające wrażliwość na światło. Więcej na ten temat przeczytacie tutaj
Dziurawiec jest stosowany w wielu dolegliwościach, w tym wpisie skupię się na stosowaniu doustnym. Może zacznijmy więc od początku:
W leczeniu jakich schorzeń skuteczny jest dziurawiec?
Dziurawiec jest skuteczny w leczeniu lekkiej do umiarkowanej depresji- na to są silne dowody naukowe. Jego przyjmowanie poprawia nastrój, zmniejsza nerwowość i bezsenność powiązane z tym schorzeniem. Stosowane w monoterapii, wykazują podobną skuteczność, wywołując mniej działań ubocznych niż leki syntetyczne. Uwaga: NIGDY nie włączamy dziurawca do leczenia bez konsultacji z lekarzem. Ziele to wchodzi w wiele interakcji z innymi lekami, które mogą nawet zagrażać życiu. Z tego powodu w niektórych krajach preparaty z dziurawcem są dostępne wyłącznie z przepisu lekarza.
Prawdopodobnie dziurawiec może pomagać w zwalczaniu objawów menopauzy- jego przyjmowanie ogranicza uderzenia gorąca i inne objawy menopauzy, oraz w zespole somatycznym.
Zwyczajowo dziurawiec jest też stosowany w leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego i wątroby.
Prawdopodobnie nie działa na:
- zespół pieczenia w jamie ustnej – nie zmniejsza bólu w tej dolegliwości;
- zapalenie wątroby wywołane wzw typu C;
- HIV/AIDS
- zespół jelita wrażliwego;
- neuropatię obwodową;
- fobię społeczną.
Miejscowo, preparaty zawierające to zioło, są stosowane do leczenia oparzeń pierwszego stopnia, zadrapań i blizn. Wyciągi olejowe były stosowane w leczeniu bielactwa. Jednak preparaty te będą również zwiększały wrażliwość skóry na słońce, co może prowadzić do oparzeń słonecznych.
Dziurawiec był też stosowany w wielu innych schorzeniach (m.in. opryszczce narządów płciowych, migrenach, leczeniu guza mózgu, zespole napięcia przedmiesiączkowego, ADHD, zaburzeniach kompulsywno- obsesyjnych, rzucaniu palenia i wielu, wielu innych). Obecnie nie ma jednak wystarczających dowodów na skuteczność w tych wskazaniach.
Działania uboczne dziurawca:
- suchość w jamie ustnej;
- biegunka, zaparcia, ogólny dyskomfort przewodu pokarmowego;
- splątanie, zawroty głowy;
- nerwowość, podniecenie;
- zmęczenie, bezsenność;
- bóle głowy
- nieprawidłowa tolerancja glukozy;
- fotosensytyzacja (wrażliwość na światło słoneczne);
- mania(rzadko);
- negatywny wpływ na zdolności reprodukcyjne kobiet i mężczyzn.
Wpływ na inne leki:
Dziurawiec zawiera substancje, które powodują wzrost aktywności enzymów metabolizujących wiele substancji, w tym leki. Mowa tutaj o enzymach cytochromu P450- najważniejszym CYP3A4, oraz CYP2C9, CYP2C19 oraz CYP2E1. Powodują one też pobudzenie P-glikoproteiny- białka odpowiedzialnego za „wyrzucanie” leków z komórki- oporność wielu nowotworów na chemioterapię jest często powiązana właśnie z tym białkiem transportowym. Jej pierwotne zadanie to ochrona narządów przed dostaniem się do nich szkodliwych substancji. W praktyce, oznacza to, że dziurawca nie powinno się łączyć z większością leków, lub monitorować ich działanie podczas równoległego stosowania z dziurawcem. Dodatkowo, substancje zawarte w zielu dziurawca powodują wzrost stężenia neuroprzekaźników: sertoniny, dopaminy i noradrenaliny, przez hamowanie ich wychwytu- z tego powodu łączenie go z wieloma lekami stosowanymi w chorobach psychicznych (nie tylko) stwarza ryzyko rozwinięcia się zespołu serotoninowego.
Poniższa lista nie wyczerpuje tego tematu, stanowi raczej zarys problemu:
- Alprazolam (Xanax)- przyspiesza metabolizm, zmniejsza działanie leku;
- leki antykoncepcyjne- potencjalne przyspieszenie metabolizmu i spadek skuteczności- warto się dodatkowo zabezpieczać;
- cyklosporyna- przyspieszenie metabolizmu, spadek działania (odnotowane nawet odrzucenia przeszczepów po łącznym stosowaniu);
- digoksyna- obniżenie stężenia, osłabienie działania;
- dekstrometorfan- możliwość wystąpienia zespołu serotoninowego;
- erytromycyna- osłabienie działania;
- ibuprofen, diklofenak, -osłabienie działania;
- imatynib- osłabienie działania;
- irynotekan- osłabienie działania;
- leki stosowane w leczeniu zakażenia HIV- osłabienie działania;
- fenobarbital- osłabienie działania;
- rivaroxaban- osłabienie działania;
- dabigatran- osłabienie działania;
- takrolimus- osłabienie działania;
- warfaryna- osłabienie działania, wzrost ryzyka zakrzepów;
- omeprazol- osłabienie działania;
- docetaksel- osłabienie działania;
- oksykodon- osłabienie działania;
- linagliptyna- osłabienie działania;
- kwas 5-aminolewulanowy- wzrost wrażliwości na światło;
- klopidogrel- to prolek, który jest metabolizowany do formy czynnej. Dziurawiec powoduje przyspieszenie tej transformacji i wzrost ryzyka takich działań ubocznych jak krwawienia, powstawanie siniaków;
- kwetiapina- ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego;
- feksofenadyna- wzrost stężenia, większe ryzyko wystąpienia działań ubocznych przy jednorazowym podaniu, przy dłuższym podawaniu obniżenie stężenia i spadek działania feksofenadyny;
- tramadol-możliwość wystąpienia zespołu serotoninowego ;
- metoklopramid- możliwość wystąpienia zespołu serotoninowego lub złośliwego zespołu neuroleptycznego;
- gliklazyd- możliwe osłabienie działania;
- metadon- osłabienie działania;
- zolpidem- osłabienie działania;
- bupropion- osłabienie działania;
- worikonazol- osłabienie działania;
- fentanyl- osłabienie działania;
- finasteryd- osłabienie działania;
- iwabradyna- osłabienie działania;
- statyny (np. simwastatyna)- osłabienie działania;
- klozapina- osłabienie działania;
- indynawir- osłabienie działania;
- leki stosowane w chorobach psychicznych, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) np. citalopram, escitalopram, paroksetyna, fluoksetyna, sertralina- wzrost stężenia serotoniny, ryzyko wystąpienia tzw. zespołu serotoninowego
- teofilina (słabsza interakcja)-osłabienie działania;
- apiksaban- osłabienie działania;
- leki stosowane w chorobie Parkinsona (inhibitory MAO)- selegilina, moklobenid – ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego
Podsumowanie
Jak widać powyższa lista jest niezwykle długa, a nie kończy ona tematu. Z tego powodu uważam, że włączanie dziurawca do terapii, szczególnie w formie doustnej, powinno odbywać się wyłącznie po konsultacji z lekarzem, który zna wszystkie leki, które przyjmujemy (w dobie leczenia się u kilku specjalistów, nie jest to oczywiste) lub farmaceutą, pod warunkiem wykonania przeglądu lekowego.
Piśmiennictwo:
- Drugs.com St.John’s Wort
- Rxlist.com St.John’s Wort
- Kolekcje Muzeum Rolnictwa im. Ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu „Rośliny Lecznicze”
Zdjęcie mojego autorstwa.
Trzymajcie się zdrowo 🙂
